Pitutur Kumpulan 14: Orang Bau Tanah Dan Anak

Semua orang pernah menjadi anak dan pada saatnya nanti akan menjadi orang tua. Demikian pula orang renta pernah juga menjadi anak. Alangkah indahnya bila orang renta dan anak mengerjakan yang terbaik untuk diri mereka pada masa mereka menjadi orang renta maupun anak agar tidak menyesal di kemudian hari.
 
Pitutur ini dicuplik dari Layang Madubasa, Ki Padmasusastra Ngabèi Wirapustaka di Surakarta, 1912. Pitutur orisinil dalam bahasa Jawa sanggup dibaca dengan goresan pena berhuruf miring sedang terjemahan agak bebasnya ada di bawahnya. Selamat membaca, kiranya bermanfaat.
 
 
1. AYAH DAN IBU INGIN ANAKNYA MENJADI ORANG UTAMA
 
Bapa biyung iku kêtêmpuh mikir marang anake agar ing têmbe sanggup dadi wong mursid, ora cukup mung ngrupakake bôndha amis dipitayakake marang guru bae, iya uga kudu mikir marang kadadiyaning têmbe gone ngomah-omahake bisaa olèh bocah bêcik, yèn bocah lanang amiliha bocah wadon kang ayu rupane, bêcik atine, yèn anak wadon olèha bocah lanang kang pintêr trahing kartiyasa (= priyayi).
 
TERJEMAHAN: Yang senantiasa dipikirkan kedua orang renta terhadap anaknya merupakan agar di kemudian hari menjadi orang yang utama dalam hidupnya. Tidak cukup menawarkan biaya, tenaga dan mempercayakan terhadap guru saja. Tetapi juga mesti mempertimbangkan dikala anak berkeluarga nanti sanggup memperoleh suami atau istri yang baik. Kalau anak pria hendaknya sanggup mendapatkan istri yang anggun dan baik hati, jikalau anak wanita bisanya mendapatkan suami yang pandai syukur keturunan priyayi.
 
 
2. TANGGUNGJAWAB KEPADA ANAK: SEUMUR HIDUP
 
Suka bungaha yèn kowe ginanjar dening Pangeran: duwe anak, nanging rumasaa yèn anak iku dadi têtanggunganmu gêdhe ing atase kuwajibanmu, mulane aja pêgat ênggonmu nglakoni kuwajiban mau: bapa dadi pangayomaning anak, dibisa murih wêdining anak marang bapa kongsi umur 20 taun, sarta dibisa mardi ngajèni marang bapa kongsi tumêkaning pati. Dene kuwajibaning bapa dadi paguroning anak kongsi umur 10 taun, nglungguhana dadi sudarmaning anak kongsi umur 20 taun, sarta dadia sumitraning anak kongsi tumêkaning pati, yèn lali mung dèn elikake.
 
TERJEMAHAN: Berbahagialah jikalau kita jikalau Tuhan menganugerahkan anak terhadap kita. Tetapi camkan bahwa mempunyai anak memiliki arti punya keharusan untuk bertanggungjawab. Jangan kendor dalam mengerjakan keharusan tersebut: Ayah merupakan pengayom anak. Upayakan agar hingga umur 20 tahun anak takut terhadap ayah dan tetap menghormati ayah hingga mati. Adapun keharusan bapak selaku guru merupakan hingga anak umur 10 tahun, berikutnya menempatkan diri selaku ayah hingga umur 20 tahun, dan terakhir tetap menjadi sobat bagi anak hingga mati. Bila anak lupa cukup mengingatkan.
 
 
3. MENYEKOLAHKAN ANAK: TABUNGAN SEUMUR HIDUP
 
Nglêbokake anak marang pamulangan, iku padha uga karo nglêbokake dhuwit marang celengan kang ora binukak ing salawas-lawase sarta bakal olèh uyah-uyahan saka nggone ora motangake.
 
TERJEMAHAN: Menyekolahkan anak sama dengan menyimpan simpanan yang tidak pernah dibuka selama-lamanya dan akan mendapatkan bunga dari hasil tidak meminjamkannya.
 
 
4. HASIL MENYEKOLAHKAN ANAK: DINIKMATI BANYAK ORANG
 
Bocah kang pinardi ing kapintêran kalêbokake marang pamulangan akire ora mung gawe kabêgjaning bocah iku bae, iya uga tumular ing akèh.
 
TERJEMAHAN: Anak yang dididik agar pandai, disekolahkan, pada jadinya tidak cuma memberi faedah pada anak itu saja namun juga terhadap orang banyak.
 
 
5. YANG LEBIH UTAMA: TANAMKAN JIWA PENGABDIAN DAN KESETIAAN
 
Anggêgulanga anak tinanduran wijining kadarman, iku angluwihi utama tinimbang winuruk lakuning tatakrama, sarta pêrdinên anduwèni pambêgan sêtya tuhu, iku angluwihi ajining kawasisan, D. K. 1912. No 87. Piwulang Logevrijmetselaar, Vrijdenker.
 
TERJEMAHAN: Menanamkan nilai-nilai dedikasi lebih utama dibandingkan dengan mendidik tatakrama. Menanamkan sifat setia lebih bernilai dibandingkan dengan kepandaian.
 
 
6. KASIH SAYANG KEPADA ANAK: TIDAK PERLU DIPAMERKAN
 
Kabêcikan sarta katrêsnaning bapa biyung marang anak, aja sok dipamèr-pamèrake marang liyan, mundhak diewani, iku dudu prakara anèh.
 
TERJEMAHAN: Kebaikan dan kasih-sayang ayah ibu terhadap anak tidak usah dipamerkan terhadap orang lain. Hanya akan menumbuhkan ketidak-senangan. Hal tersebut bukan barang aneh
 
 
7. JANGAN MEMANJAKAN ANAK
 
Kawajibaning bapa marang anak, kajaba awèh sandhang pangan sadurunge mêntas, awèh wiji pitutur bêcik, tinandurake ing angên-angêning bocah, agar tuwuh budine rahayu, sarta pinrêtêk ing piwulang kang amumpuni, iku bakal langgêng uripe kapenak, nganti tumêka ing pati dadi wong utama, beda karo anak kang dinama-dama, winehan rajabrana agung, inguja sakarêpe, iku ora mêsthi dadi bêcik, luput-luput malah dadi wisaning awake: sanggup dadi papa, rajabranane wis andhisiki lunga jrone jibar-jibur.
 
TERJEMAHAN: Kewajiban bapak terhadap anak selain memadai sandang pangan sebelum anak itu mandiri, juga memberi pitutur yang baik, menanamkan dalam sanubari  agar menjadi anak yang berbudi baik dan menampilkan pendidikan yang mumpuni. Hal ini merupakan bekal sehingga di kemudian hari anak akan hidup senang, menjadi orang utama hingga matinya. Lain halnya dengan anak yang dimanjakan dengan harta benda dan dibiarkan semaunya sendiri. Tidak akan menjadi baik, salah-salah menjadi racun yang membuat kepapaan. Hartanya pergi lebih dulu selama ia bersenang-senang.
 
 
8. MEMANJAKAN ANAK: MERACUNI DIRI SENDIRI
 
Anggêdhèkake atining bocah kang marga saka ing pangugung, iku prasasat awèh wisa marang awake dhewe
 
TERJEMAHAN: Menyenangkan hati anak dengan memanjakan sama dengan meracuni terhadap diri sendiri
 
 
9. ANAK: TAKUT DAN MENURUT KEPADA AYAH, SAYANG KEPADA IBU
 
Mungguhing anak marang bapa biyung: (1) Marang bapa, diwêdi sarta ambangun turut, iku wis ngènthèngake kuwajibaning bapa. (2) Marang biyung, diasih trêsna, nanging aja ngadi-adi, iku wis mayarake kuwajibaning biyung.
 
TERJEMAHAN: Yang semestinya dijalankan anak terhadap ayah dan ibu: (1) terhadap ayah takut dan menurutlah. (2) terhadap ibu cintailah sewajarnya. Itu telah merenggangkan keharusan ibu. ke3dua hal tersebut telah merenggangkan keharusan kedua orang tua.
 
 
10. ANAK: MENURUT KEPADA AYAH DAN IBU

Nurut parentahing bapa biyung iku: pait, sumurupe lêgi: yèn wis duwe anak.

TERJEMAHAN: menurut kepadaa ayah dan ibu itu pahit. Tahunya manis jikalau telah punya anak sendiri.
 
11. BAPAK: TIDAK MINTA BALASAN MACAM-MACAM
Katrêsnaning bapa marang anak, ora anjaluk walêsan kang adi aèng, mung jaluk dituruta parentahe, iku wis ngènthèngake têtanggunganing bapa, aja malês ngadi-adi anjaluk diugung, iku ngabotake têtanggunganing bapa.
TERJEMAHAN: Cinta ayah terhadap anak tidak meminta respon yang tinggi dan sulit. Cukup dituruti perintahnya. Hal tersebut telah merenggangkan tanggungan ayah. Jangan minta dimanjakan lantaran akan memberatkan beban ayah.
 
12. AYAH IBU: HANYA MENETAPI KEWAJIBAN
Ala bêciking anak saka panggawening bapa biyung, yèn anak iku dadi ala, bapa biyunge kang luput, yèn dadi bêcik, mung lagi nêtêpi prajanjian, sah utange kang ora bakal disauri (utanging anak marang bapa biyung).
TERJEMAHAN: Baik buruknya anak merupakan hasil perbuatan orang tua. Kalau anak menjadi jelek, yang salah kedua orang tuanya. Kalau anak menjadi baik, cuma lantaran menetapi keharusan selaku orang tua. Hutang anak lunas tanpa mesti mengembalikan.
 
13. PERTOLONGAN ORANG TUA: TIDAK BISA LANGGENG
Anak kang ngandêlake pitulunganing bapa biyung, amarga koncatan musthikaning kawruh: istiyar lali yèn bapa biyunge bakal ora langgêng trêsna lan rumêksane, dening prakara sapele: mati.
TERJEMAHAN: Anak yang mengandalkan pertolongan orang renta lantaran tak mempunyai bekal ilmu wawasan hendaknya ingat bahwa kasih dan pemeliharaan oleh orang renta tidak langgeng lantaran satu hal: kematian.


KESIMPULAN

Mempunyai keturunan merupakan anugerah Allah. Orang renta semestinya tidak menyia-nyiakan anugerah tersebut. Siapkan diri dan siapkan anak sehingga kelak menjadi orang yang utama. Menyekolahkan anak merupakan simpanan yang tidak pernah dibuka seumur hidup. Anak yang berpendidikan akan berfaedah untuk orang lain disamping untuk diri sendiri. Oleh lantaran itu sejak permulaan jangan kita memanjakan anak, lantaran buahnya cuma merupakan racun bagi diri sendiri. Amat penting untuk menanamkan nilai-nilai dedikasi dan kesetiaan terhadap anak.

Anak mesti takut dan menurut dan sayang terhadap kedua orang tua. Anak jangan minta dimanjakan. Orang renta tidak meminta respon macam-macam, lantaran cuma menetapi keharusan selaku orang tua. (IwMM)

Related : Pitutur Kumpulan 14: Orang Bau Tanah Dan Anak

0 Komentar untuk "Pitutur Kumpulan 14: Orang Bau Tanah Dan Anak"

DUKUNG KAMI

SAWER Ngopi Disini.! Merasa Terbantu Dengan artikel ini? Ayo Traktir Kopi Dengan Cara Berbagi Donasi. Agar Kami Tambah Semangat. Terimakasih :)